Logo

Historia Janiszewa:

Rejon Janiszewa wyróżnia się starym osadnictwem, świadczy o tym zachowany gród nad Wierzycą z IX–XI w., który prawdopodobnie był głównym ośrodkiem plemienia Wierzyczan. W tradycji ludowej to miejsce jest określane jako: „Zamczysko” lub „Szwedzkie Szańce”, gdyż kształtem przypomina zamczysko, czyli dawny gród lub szańce sypane przez wojska szwedzkie w XVII w. podczas pobytu na Pomorzu. W pobliżu tego miejsca nad Wierzycą leży Góra Palowa, stanowiąca miejsce straceń, szubienicę, na której dawniej stał słup z łańcuchami służącymi do skrępowania przestępcy.

Miejscowości w tym rejonie pojawiają się w źródłach pisanych stosunkowo wcześnie. W 1245 r. osady o nazwach Pyrowice i Gdaniszów występują w wykazie wsi w ziemi gniewskiej terra gymeu, nadanych w 1229 r. przez księcia Sambora II cystersom z Oliwy, i należy je lokalizować w rejonie obecnego Janiszewka

Od 1282 r. na mocy układu w Miliczu osada Janisew wraz z ziemią gniewską terra gymeu przeszła w posiadanie zakonu krzyżackiego i została włączona do komturstwa gniewskiego z siedzibą komtura w grodzie Dybowo koło Gniewu, a następnie w zamku w Gniewie.

W czasach krzyżackich, na początku XIV w., w wyniku regulacji gruntów i nowego osadnictwa prowadzonego w oparciu o przepisy prawa chełmińskiego zakładano nowe wsie. W latach 1288–1299 została założona wieś Janiszewo (54 łany), lokowana przez mistrza krajowego Meinharda von Querfurt dla sołtysa Marcina Reuneckena

Po zawarciu pokoju toruńskiego w 1466 r. pomiędzy Polską, a Krzyżakami Janiszewo wraz z pozostałymi ziemiami pomorskimi zostało włączone do Królestwa Polskiego.

W latach 1655–1660 Janiszewo było doświadczone wojnami szwedzkimi. Liczne pobyty wojsk polskich, szwedzkich i zaciężnych spowodowały liczne straty ludnościowe i materialne, a znaczna cześć gruntów jeszcze przez kilka lat po wojnie leżała odłogiem.

W wyniku pierwszego rozbioru Polski w 1772 r. Janiszewo wraz z całym Pomorzem Nadwiślańskim zostało włączone do Królestwa Prus. Administracyjnie wchodziło w skład prowincji Prusy Zachodnie w Kwidzynie i otrzymało nową zniemczoną nazwę: „Janischau”, później „Alt Janischau”.

W 1807 r., w okresie wojen napoleońskich Janiszewo i inne miejscowości przejściowo były pod władzą polskich oddziałów wojskowych dowodzonych przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Po zakończeniu wojen napoleońskich Janiszewo nadal pozostało w państwie pruskim.

W 1920 r. Pomorze Nadwiślańskie, w tym miejscowości: Alt Janischau, Neu Janischau i Ferstenthal ponownie wróciły do Polski, przyjmując polskie nazwy: Janiszewo, Janiszewo i Pustki.

Lata 1939–1945 to okres okupacji niemieckiej. Już w końcu 1939 r. Janiszewo, Janiszewko i Pustki otrzymały nazwy niemieckie sprzed 1920 r., tj. Alt Janischau, Neu Janischau, Ferstenthal. Dwóm pierwszych w 1942 r. zmieniono nazwy poprzez wprowadzenie zapisu łącznego: Altjanischau, Neujanischau. Rozpoczął się okres prześladowań i wywłaszczeń Polaków. Na ich gospodarstwa sprowadzano osadników z Niemiec i Besarabii.

Na początku 1945 r. przez Janiszewo i Janiszewko przechodziły grupy uciekinierów niemieckich z Prus Wschodnich. Miejscowi Niemcy opuścili swoje posiadłości. Potem w marcu 1945 r. przechodziły tędy wojska frontu radzieckiego. Po przejściu frontu radzieckiego Janiszewo, Janiszewko i Pustki wróciły do Polski. Miejscowościom przywrócono polskie nazwy. Rozpoczął się okres przemian ustrojowych.

Administracyjnie wsie należały do województwa gdańskiego (1945–1988), następnie województwa pomorskiego (od 1999 r.), powiatu tczewskiego (od 1954 do 1975 i od 1999 r.), gminy Pelplin (1945–1954), gromady Rożental (od 1960 r. z siedzibą w Pelplinie), gminy Pelplin wieś (1973–1992), gminy Pelplin od 1992 r. Janiszewo, Janiszewko i Pustki w latach 1945–1954 i od 1973 r. tworzyły sołectwo Janiszewko. Dnia 10 listopada 2010 r. Rada Miejska w Pelplinie dokonała podziału sołectwa Janiszewko na sołectwo Janiszewko obejmujące Janiszewko i Wybudowanie oraz sołectwo Janiszewo obejmujące Janiszewo i Pustki. Nowy podział zaczął obowiązywać od 1 stycznia 2011 r.

Wiecej informacji nt. Janiszewa znajduję się na stronie historyczny.epelplin.pl